In de Rijksoctrooiwet 1995 wordt in artikel 2 het octrooieren van software uitgesloten. Kort gezegd zijn uitvindingen slechts vatbaar voor octrooi op alle gebieden van technologie die nieuw is, op uitvinderswerkzaamheid berusten en toegepast kunnen worden op het gebied van de nijverheid.

Het Europees Octrooibureau geeft in haar richtlijnen aan dat hoewel computerprogramma’s op zich zijn uitgesloten van octrooibescherming, het mogelijk is om octrooibescherming te krijgen op de werking van computerprogramma’s. De belangrijkste voorwaarde hiervoor is dat de werking van het desbetreffende computerprogramma een technisch effect heeft dat verder gaat dan de normale werking van een computerprogramma in een bestaande computer. Een dergelijk technisch effect kan betrekking hebben op het besturen van een industrieel proces of de verwerking van data die betrekking heeft op fysische eenheden. De werking van een computerprogramma dat van invloed is of betrekking heeft op de efficiency of veiligheid van een proces, het beheer van bijvoorbeeld rekenkracht van de computer, de hoeveelheid ruimte die nodig is voor opslag van een data object of de data rate van een communicatieverbinding, is te beschermen met een octrooi. Maar ook het op een specifieke manier weergeven van data zoals afbeeldingen komt in aanmerking voor octrooibescherming.

Daarbij een actueel voorbeeld uit de Apple/Samsung uitspraak van vorige week van een octrooi dat in rechte stand hield. Lees de uitspraak hier.

Apple heeft een octrooi dat betrekking heeft op het tonen van een reeks met afbeeldingen op een touchscreen. Een afbeelding kan op een scherm vergroot weergegeven worden, waarbij de randen van de afbeelding buiten het scherm vallen. Door de afbeelding bijvoorbeeld naar links te verschuiven met een vinger, komt de rechter rand in beeld. Vervolgens wordt volgens de uitvinding een ander gebied getoond, bijvoorbeeld een zwart vlak. Als de vinger het scherm los laat, veert de afbeelding weer terug zodat de rand van de afbeelding samenvalt met de rand van het scherm. Als vervolgens de afbeelding weer naar links wordt geschoven, wordt de afbeelding verder naar links verschoven en komt een volgende afbeelding in beeld. Dus als de eerste afbeelding bijvoorbeeld vergroot wordt weergegeven, waarbij de rechter rand niet wordt getoond, zijn er twee bewegingen nodig om de volgende afbeelding te laten zien.

Dit octrooi is verleend door het Europees Octrooibureau. Daarnaast heeft de Nederlandse rechter – weliswaar in kort geding maar gemotiveerd – aangegeven dat dit octrooi geldig is in Nederland. Een mooi ander voorbeeld vind ik ook nog steeds het 1-click-patent van Amazon waarop Apple overigens een licentie heeft voor haar App Store en iTunes.

Uiteraard blijven de vereisten van nieuwheid en inventiviteit (“inventive step” of uitvinderswerkzaamheid volgens de wet) onverminderd voor software van kracht. Een computerprogramma moet daarbij een technische bijdrage leveren aan de stand der techniek. Anders gezegd moet de uitvinding een oplossing zijn voor een technisch probleem. En dat technische probleem kan eenvoudig zijn, zoals beveiliging van data, het verminderen van benodigde opslagruimte voor gegevens en/of het vergroten van de capaciteit van een communicatieverbinding.

De oplossing moet nieuw zijn en niet voor de hand liggend ten opzichte van de stand der techniek. Als dat het geval is, kan het Europees Octrooibureau octrooi verlenen.

Kortom, octrooibescherming voor computerprogramma’s is zeker mogelijk. Octrooibescherming moet gevraagd worden voordat de uitvinding openbaar wordt getoond of gebruikt. Daar moet je alert op zijn, omdat je anders nog geen octrooi kan verkrijgen.

Bovenstaande is van toepassing op octrooibescherming via het Europees Octrooibureau, omdat daar octrooiaanvragen ook inhoudelijk worden beoordeeld. In Nederland is dat bij NL Octrooicentrum niet het geval. Daar wordt voor elke (technische) uitvinding octrooi verleend. De verdere inhoudelijke beoordeling van het verleende octrooi wordt door de rechtbank in ‘s-Gravenhage gedaan, die op haar beurt over het algemeen dezelfde criteria toepast die door het Europees Octrooibureau worden gebruikt.

Een octrooirecht geeft 20 jaar bescherming en veel breder dan in geval van een auteursrecht op software. Een idee is wel te beschermen via een octrooi, dat geldt niet voor auteursrecht.

Grote ondernemingen octrooieren op grote schaal ook om hun concurrenten de pas af te snijden. Voor kleine ondernemingen kan het ook zeer zinvol zijn om een octrooi aan te vragen op een uitvinding. Wij werken veel samen met octrooigemachtigden om onze cliënten goed te kunnen adviseren en te beoordelen of het zinvol is te octrooieren. Wij zullen u hier graag bij helpen. Neemt u eventueel contact op met Irvette Tempelman of Bob Cordemeyer.